…а інструмент спынення парушэння грамадзянскіх правоў. Само існаванне такога спісу – сімптом сур’ёзных парушэнняў грамадзянскіх і акадэмічных правоў у сістэме вышэйшай адукацыі.
Што зробіць Грамадскі балонскі камітэт, як гэта паўплывае на вышэйшую адукацыю Беларусі і ўступленне ў Балонскі працэс чытайце далей.
ЗАЯВА
грамадскага Балонскага камітэта аб механізме выключэння рэктараў з спісаў асоб, якім забаронены ўезд у ЕЗ
У апошні час у сродках масавай інфармацыі актыўна абмяркоўваецца ініцыятыва “Офіса за дэмакратычную Беларусь” (Брусель) аб скарачэнні спісаў грамадзян Беларусі, якім забаронены ўезд у краіны Еўрапейскага Звяза. У прыватнасці, уносіцца прапанова аб выключэнні з гэтага спісу рэктараў беларускіх ВНУ.
Грамадскі Балонскі камітэт (Беларусь) лічыць неабходным выказаць сваё стаўленне да гэтай ініцыятывы, паколькі выключэнне рэктараў ВНУ з такога спісу напроста ўплывае на рэалізацыю распрацаваных намі прапаноў па ўключэнні Беларусі ў Еўрапейскую прастору вышэйшай адукацыі (ЕПВО).
Грамадскі Балонскі камітэт не разглядае «чорныя спісы» беларускіх чыноўнікаў, якім забаронены ўезд у краіны ЕЗ, як пажыццёвае пакаранне для арганізатараў і выканаўцаў рэпрэсіяў супраць удзельнікаў мірных пратэстаў, палітыкаў і актывістаў грамадзянскай супольнасці. Мэта такіх санкцыяў – не помста, а спыненне парушэнні грамадзянскіх правоў. Рэктары беларускіх ВНУ, якія трапілі ў гэты спіс, адказныя не проста за пераслед студэнтаў і выкладчыкаў, якія рэалізуюць свае правы на свабоду сходаў, словы, асацыяцый, але яны адказныя за паўторную віктымізацыю, або паўторнае пакаранне, ахвяраў палітычных рэпрэсій. Ужо падвергнутыя адміністрацыйнаму пакаранню маладыя людзі адлічваюцца з ВНУ або звальняюцца з працы, пазбаўляючыся сваіх правоў на адукацыю, альбо працу. Па юрыдычных мерках гэта адкрытая самаўпраўнасць. Кіраўнікі ВНУ, у якіх практыкуюцца такія супрацьпраўныя дзеянні, цалкам заслугоўваюць пакарання.
Існаванне «чорнага спісу» рэктараў – гэта сімптом сур’ёзных парушэнняў грамадзянскіх і акадэмічных правоў у сістэме вышэйшай адукацыі. Вышэйшая школа Беларусі ператварылася ў інструмент палітычных рэпрэсій супраць іншадумцаў. Мы канстатуем, што сістэматычнае парушэнне правоў чалавека ў беларускіх ВНУ замацоўвае аўтарытарную сістэму кіравання вышэйшай школай, дэманструе поўнае неразуменне кіраўнікамі ВНУ фундаментальных акадэмічных каштоўнасцяў: універсітэцкай аўтаноміі і акадэмічнай свабоды. Грэбаванне гэтымі каштоўнасцямі перашкаджае сёння беларускаму вышэйшай адукацыі ўключыцца ў Балонскі працэс, стаць паўнапраўным членам Еўрапейскай прасторы вышэйшай адукацыі. Паміж «чорным спісам» рэктараў і адмовай у прыёме Беларусі ў ЕПВО існуе прамая сувязь.
Мы не лічым, што выключэнне без усялякіх умоваў са спісаў неўяздных рэктараў беларускіх ВНУ можа запусціць працэс рэфармавання вышэйшай адукацыі і прывесці да вырашэння пытання аб далучэнні Беларусі да Балонскага працэсу. Умовай ўключэння ў ЕПВО беларускай вышэйшай школы павінны быць рэформы, якія закранаюць не толькі яе архітэктуру (структуру прыступак адукацыі) або іншыя тэхнічныя пытанні, але сістэму кіравання ВНУ, акадэмічныя правы студэнтаў і выкладчыкаў. І першым крокам, які сведчыць пра змены, павінна быць спыненне палітычных рэпрэсій і грубага парушэння акадэмічнай свабоды ў ВНУ. Выключэнне рэктараў з «чорных спісаў» павінна напроста залежаць ад становішча спраў у адпаведным ВНУ.
Грамадскі Балонскі камітэт прапануе прымаць рэкамендацыі аб выключэнні рэктараў з спісаў неўяздных у ЕЗ, роўна як і дапаўненні гэтага спісу новымі прозвішчамі на аснове вынікаў маніторынгу выканання акадэмічных і грамадзянскіх правоў у кожным асобным ВНУ Беларусі. Мэтай такога праекта з’яўляецца не толькі адзнака паводзін рэктараў, але і атрыманне аб’ектыўнай і дакладнай інфармацыі аб рэальных зменах і прагрэсе беларускай сістэмы вышэйшай адукацыі ў галіне фундаментальных акадэмічных каштоўнасцяў. Такая ацэнка неабходная для таго, каб праз два гады вярнуцца да пытання аб прыёме Беларусі ў ЕПВО.
Мы плануем у супрацоўніцтве з праваабарончымі арганізацыямі стварыць сетку абсерваторый ва ўніверсітэцкіх цэнтрах краіны для збору інфармацыі аб стане акадэмічных правоў у ВНУ Беларусі, арганізаваць працу своеасаблівага «акадэмічнага трыбунала» – групы аўтарытэтных экспертаў для карэктнай юрыдычнай кваліфікацыі кожнага факту рэпрэсій, заснаваць юрыдычную клініку для дапамогі ахвярам рэпрэсій, рэгулярна прадстаўляць даклады аб стане акадэмічных правоў у ВНУ нашай краіны.
Мы ўпэўненыя, што ўзгадненне сістэмы ўнутранага маніторынгу вышэйшай адукацыі і еўрапейскага механізму санкцый дазволіць зрабіць змяненне «чорных спісаў» больш абгрунтаваным і аргументаваныя. Грамадскі Балонскі камітэт лічыць неабходным падкрэсліць, што прыняцце палітычных рашэнняў па пытанні выключэння са спісаў рэктараў ВНУ або ўключэння ў яго новых асоб павінна праводзіцца публічна і ўзгоднена ў рамках агульнапрынятых дэмакратычных працэдур.
Нагадаем, Грамадскі балонскі камітэт быў створаны на базе Нацыянальнай платформы Грамадзянскага форуму Усходняга партнёрства. Мэтай камітэта з’яўляецца распрацоўка для нашай краіны дарожнай карты інтэграцыі беларускай вышэйшай адукацыі ў Балонскі працэс. У грамадскі Балонскі камітэт увайшлі прадстаўнікі экспертнай супольнасці і шэрагу грамадскіх арганізацый.
Паводле АМП
Bologna Process
