У глыбіні берасцейскай правінцыі, сярод пышнай прыроды і мясцовых легенд, узвышаецца велічны Касцёл святой Троіцы ў вёсцы Воўчын. Вузкія вулачкі гісторыі прыводзяць нас да гэтага месца, дзе замірае час, каб распавесці сваю ўнікальную гісторыю.
На першы погляд, гісторыя гэтага храма здаецца знаёмай лёсам сотняў іншых цэркваў у Беларусі: будаўніцтва, служэнне веры, разбурэнне, перыяд забыцця. Аднак, Касцёл святой Троіцы ў Воўчыне прыцягвае ўвагу пяцёркай асаблівасцяў, якія робяць яго ўнікальным сярод іншых святынь.
РАТОНДА
Ратонда ўяўляе сабой васьміграннае збудаванне з высокімі аркамі і вытанчанымі калонамі, якія атачаюць уваход у храм. Яе дзіўная канструкцыя надае будынку высакародную і гарманічную форму, а трохшатровы дах з бельведэрам і гадзіннікам-курантамі надае яму асаблівы шарм і ўнікальнасць. Гэтая форма касцёла сведчыць пра ўплыў розных архітэктурных стыляў і перыядаў на яго будаўніцтва і перабудовы. Ратонды ў беларускіх храмах з’яўляюцца рэдкасцю, і Воўчынскі касцёл вылучаецца сярод іх сваім велічным і вытанчаным выкананнем.
Адным з самых вядомых фактаў пра Воўчынскі касцёл з’яўляецца яго сувязь з гісторыяй Польшчы і Літвы, уключаючы каранацыю будучага караля Польшчы Станіслава Аўгуста Панятоўскага. Гэты гістарычны кантэкст надае яшчэ большую значнасць гэтаму выдатнаму архітэктурнаму твору.
Акрамя таго, ратонда храма з’яўляецца месцам, дзе зліваюцца розныя аспекты рэлігійнай і культурнай гісторыі Беларусі, ствараючы ўнікальную атмасферу і прыцягваючы мноства паломнікаў і турыстаў з розных куткоў свету. Воўчынскі касцёл застаецца важным сімвалам веры і культурнай спадчыны, працягваючы натхняць і захапляць пакаленні.
НАТХНЕННЕ ДРЭЗДЭНАМ І РЫМАМ
Архітэктурны стыль і дызайн воўчынскага касцёла несумненна адлюстроўваюць уплыў розных архітэктурных школ і гістарычных перыядаў. Магчыма, архітэктар, ствараючы гэтую святыню, знаходзіў натхненне ў мностве знакамітых храмаў, уключаючы Дрэздэнскую Frauenkirche і рымскую Chiesa del Santissimo Nome di Maria al Foro Traiano.
Frauenkirche ў Дрэздэне славіцца сваім выдатным барочным стылем і велічнай купальнай канструкцыяй. Гэты храм натхняе сваімі грандыёзнымі прапорцыямі і элегантнай архітэктурай. Магчыма, элементы яго дызайну, такія як купал і калоны, аказалі ўплыў на стварэнне формы і дэталяў воўчынскага касцёла. Chiesa del Santissimo Nome di Maria al Foro Traiano ў Рыме-яшчэ адзін прыклад цудоўнай архітэктуры, якая магла натхніць архітэктара воўчынскага касцёла. Гэты храм адрозніваецца сваім класічным стылем і вытанчанасцю дэталяў, якія маглі знайсці водгук у стварэнні ўнікальнай атмасферы і дызайну святыні ў Воўчыне.
Падабенства з іншымі храмамі таксама можа прасочвацца праз вывучэнне рэгіянальных архітэктурных асаблівасцяў і традыцый. Напрыклад, Капліца-пахавальня Ябланоўскіх у Шчэчыцах, верагодна, мае свае ўласныя архітэктурныя рысы, якія маглі натхніць архітэктара воўчынскага касцёла.
НА СКРЫЖАВАННІ ЧАСОЎ
Воўчынскі касцёл, сведка гісторыі і веры, паглыбляе нас у атмасферу эпохі, калі шляхецкая Рэспубліка перажывала свой заход. Гэты перыяд гісторыі Польшчы і Літвы характарызаваўся не толькі вонкавай пышнасцю, але і ўнутранымі супярэчнасцямі і інтрыгамі. Гэты кантраст паміж раскошай і інтрыгамі, паміж святым і мірскім, пранізвае кожны куток воўчынскага касцёла і яго ваколіц. З аднаго боку, мы бачым веліч і хараство архітэктуры, якія адлюстроўваюць багацце і культурную спадчыну шляхецкай эліты. З іншага боку, мы адчуваем цень заняпаду, якая ахутвае гэтыя землі, нагадваючы нам пра непазбежнасць часу. Гэты касцёл становіцца не толькі месцам малітвы і пакланення, але і сімвалам мінулага і сучаснасці, які дапамагае нам зразумець складаную гісторыю гэтага рэгіёна і яго людзей. Воўчынскі касцёл – гэта не проста архітэктурнае збудаванне, гэта жывая кніга, якая расказвае пра часы і людзях, пра веру і лёс.
ПАНЯТОЎСКІЯ І ЧАРТАРЫЙСКІЯ
Воўчынскі касцёл звязаны з вялікімі гістарычнымі падзеямі, у тым ліку з лёсам каралеўскай дынастыі Панятоўскіх і Чартарыйскіх. Гэты храм стаў сведкам не толькі хрышчэння будучага караля Станіслава Аўгуста Панятоўскага, але і часовым прытулкам для яго парэшткаў. Станіслаў Аўгуст Панятоўскі, будучы кароль Польшчы, нарадзіўся ў Воўчыне і быў ахрышчаны менавіта ў гэтым касцёле. Тут пачалася яго няпростая гісторыя, напоўненая складанымі палітычнымі інтрыгамі і барацьбой за ўладу ў Рэчы Паспалітай. Воўчынскі касцёл стаў не толькі сімвалам яго дзяцінства і веры, але і месцам, дзе адчуваўся ўплыў гістарычных падзей на лёс будучага манарха.
Дэтэктыўная гісторыя пра яго парэшткі-асобная воўчынская міфалогія. Кажуць, што мясцовыя дзеці ледзь не “гулялі ў футбол” косткамі былога манарха пасля заканчэння вайны.
Акрамя Панятоўскіх, важную ролю ў гісторыі воўчынскага касцёла адыгрываюць і Чартарыйскія. Суперніцтва за ўладу ў Рэчы Паспалітай прывяло да складаных палітычных гульняў і інтрыг, у якіх Чартарыйскія таксама займалі важнае месца. Шлюб князя Адама Казіміра Чартарыйскага з Ізабелай з Флемінгау ў гэтым касцёле стаў адным з эпізодаў гэтай гістарычнай драмы.
ПАД АПЕКАЙ СВЯТОГА ЯНА
Воўчынскі касцёл гістарычна славіўся сваімі скульптурамі, якія паказваюць чатырох евангелістаў. Гэтыя фігуры былі сімвалам веры і духоўнасці для многіх вернікаў і з’яўляліся неад’емнай часткай архітэктурнага ансамбля касцёла.
Аднак, з часам многія з гэтых скульптур былі страчаны або пашкоджаны з-за ўздзеяння часу і прыродных фактараў. Сёння з чатырох евангелістаў толькі адзін — святы Іаан Багаслоў — застаўся, нагадваючы вернікам пра багатую гісторыю гэтага храма.
Стараўшыся захаваць спадчыну і прыгажосць гэтай святыні, ксёндз Ян Васілеўскі распачаў намаганні па аднаўленні страчаных скульптур і іншых элементаў касцёла. Дзякуючы яго намаганням і падтрымцы мясцовай абшчыны, многія дэталі былі адноўлены, надаючы гэтай святыні новае дыханне і адраджаючы яе прыгажосць.
