Па адзнаках саміх бацькоў, адзін год падрыхтоўкі да тэставання можа каштаваць не менш, чым год навучання ў ВНУ. І чым прэстыжней ВНУ, тым даражэй абыходзіцца гэта падрыхтоўка. Але калі ў ВНУ ёсць шанец паступіць на бюджэтнае месца, то пазбегнуць выдаткаў на падрыхтоўку да тэставання ці наўрад атрымаецца. Мала хто з бацькоў гатовы адмовіцца ад такой падстрахоўкі, калі вырашаецца лёс дзяцей.
Магчыма, мы дажывём да такога часу, калі дарагім рэпецітарам будуць ганарыцца, як прэстыжным аўтамабілем. Калі цэнтралізаванае тэставанне мела мэтай зрабіць роўнымі шанцы абітурыентаў з розных пластоў грамадства на паступленне ў лепшыя ВНУ, то сістэма вакол ЦТ рэпетытарства аднаўляе ролю маёмаснага статуту ў доступе да больш якаснай і перспектыўнай адукацыі І вінаваціць за гэта рэпеціраў было б несправядліва. Яны толькі кампенсуюць недахопы і заганы цяперашняй сістэмы сярэдняй адукацыі.
Цэнтралізаванае тэставанне – гэта не беларускае вынаходства. У шматлікіх краінах на аснове аналагічных методык абітурыенты ранжыруюцца для размеркавання па ВНУ ў залежнасці ад іх папулярнасці. У найболей прэстыжныя ўніверсітэты трапляюць абітурыенты з больш высокімі вынікамі тэставання, а тым, у каго бал менш, прыходзіць запрашэнне з меней папулярнага ВНУ. Трэба толькі паказаць прыярытэтнасць спецыяльнасцяў, на якія паступае малады чалавек, ці абраць універсітэты, у якія накіроўваюцца дакументы.
У розных краінах выпускнік школы можа выбіраць ад трох да некалькіх дзясяткаў магчымых варыянтаў спецыяльнасцяў. Абітурыенту трэба толькі чакаць, калі прыйдзе адказ з універсітэта, у які яго ці яе гатовыя прыняць на адну з паказаных ім ці ёю праграм падрыхтоўкі.
Самабытнасць беларускай мадэлі складаецца ў тым, што і абітурыенты, і іх бацькі падобныя на гульцоў у рулетку, якія да апошняга моманту кідаюцца паміж ВНУ, не ведаючы, куды аддаць дакументы. У перыяд прыёмнай кампаніі ўся краіна ператвараецца ў вар’яцкае казіно, у якім разгульваюць лёсы маладых людзей.
Летась бацькі апісвалі гэту сітуацыю як «кашмар, які складана перадаць». У апошні дзень за некалькі гадзін да завяршэння прыёму заяў людзі ў паніцы ўсё яшчэ спрабавалі вырашыць, у якім вну больш шанцаў прайсці са сваімі баламі. Было нямала тых, хто ў такім нервовым становішчы выпускалі свой шанец.
«Спалохаліся, паехалі не туды, куды жадалі…абралі не тое, што жадалі…спазніліся падаць» – гэта карціна чалавечага зневажэння, мабыць, не кранула суровае сэрца Мінадукацыі.
