Стэрэатыпы пра вывучэнне моў: кропкі над “і”

Самыя папулярныя міфы пра замежныя мовы.

1. Х такая складаная мова! Я ніколі не змагу яе вывучыць

Калі параўнаць Х з роднай мовай чытачоў adukacyja.info, то ў большасці выпадкаў апошняя апынецца куды больш складанай за Х. Але ж неяк яе вывучылі, і нават да таго, як пайшлі ў школу. Нават больш – амаль без аніякай дапамогі з боку іншых. Спачатку нічога не разумелі, але пільна назіралі за наваколлем, чулі пэўныя словы і выразы не адну тысячу разоў, рабілі пэўныя высновы, суадносілі словы і рэчы, і ў рэшце рэшт гэты складаны свет склаўся для нас у адзінае цэлае. Дарэчы, гэта датычыцца і іншых заняткаў. Валоданне замежнай мовай амаль нічым не адрозніваецца ад навыку хутка бегчы ці зграбна танчыць. І тое, і іншае патрабуе ўсебаковай падрыхтоўкі. Камусьці гэта можа давацца цяжэй ці лягчэй, але не давацца зусім – тут ужо трэба шукаць прычыны ў недахопе матывацыі ці ў няслушнай методыцы навучання.

2. Перакладаць на замежную мову занадта складана

Сапраўды, напачатку будзе складана, таму што не хапае лексікі, граматыкі, пачуцця мовы. А потым, калі узровень будзе уже больш высокі? Потым, як бы дзіўна гэта ні гучала, усё будзе якраз наадварот. Чаму? Па-першае, таму што магчымасцяў выразіць думку будзе дастаткова, хоць і менш, чым на роднай мове. Па-другое, зыходны тэкст…зразумелы на 100 адсоткаў!Няма патрэбы турбавацца, ці не ўпусцілі нейкую акалічнасць, бо родную мову мы цалкам разумеем (за выняткам складаных тэмаў, як медыцына, тэхніка, дзе патрабуюцца дадатковыя веды). А паколькі замежную мову мы ведаем усё роўна горш за родную, то няма і пакутаў выбару з цэлага шэрагу сінонімаў. Я не кажу зараз пра спецыялізаваны прафесійны пераклад высокага ўзроўню, там ёсць свае асаблівасці і складанасці. На побытавым узроўні не трэба баяцца перакладаць, бо гэта вельмі добрае практыкаванне.

3. Трэба прысвячаць больш часу замежнай мове, родная нікуды не падзенецца

Зыходзячы з вопыту, магу дакладна сказаць: яшчэ як падзенецца. І добра, калі веды замежнай мовы будуць адпаведна добрымі, бо можна і сваю згубіць, і замежную не вывучыць. Мне давялося размаўляць з тымі, хто пераехаў на ПМЖ пару гадоў таму. Гэтага часу ім хапіла, каб адвыкнуць размаўляць без памылак і адразу знаходзіць патрэбныя словы. Што адбываецца з тымі, хто з’ехаў дзесяцігоддзі таму і амаль не выкарыстоўваў родную мову, можна не казаць. Ці можа здарыцца нешта падобнае на радзіме? Можа, калі чалавек атачае сябе выключна іншамоўным асяроддзем ці пастаянна працуе ў ім. Таму не варта пагарджаць сваёй культурай. Добры фільм ці кніга на роднай мове дапамогуць цікава бавіць час і падтрымліваць веды на ўзроўні.

4. Каб вывучыць мову, трэба ўвесь час сядзець над граматыкай і вучыць словы спісам

Калі б мы ўсе сапраўды толькі і рабілі, што сядзелі б над граматыкай ці спісамі слоў, наўрад ці мы зараз маглі вольна размаўляць і разумець тое, што нам кажуць нават на роднай мове. Без граматыкі і новых слоў ніяк, але гэта толькі шкілет мовы. “Сапраўдная” мова вывучаецца на практыцы: гаварыць, слухаць, чытаць, разважаць над чымсьці. Няма ніякага сэнсу ў шматгадзінным сядзенні над граматычнымі даведнікамі ці слоўнікамі, бо ўсё роўна ў галаве застанецца няшмат. Памяць добра захоўвае толькі тое, што чалавек пачуў, прачытаў, вымавіў і самастойна выкарыстаў шмат разоў у розных сітуацыях. Чаму мы так добра памятаем славутае “Ландан із зэ кэпітэл оф Грэйт Брытэн”? Таму што Мар’я Іванаўна прымусіла нас вывучыць адпаведную тэму на памяць, а потым расказваць і разбіраць яе незлічоную колькасць разоў. І нават калі мы не вельмі разумелі навошта, інфармацыя засталася ў галаве. Чаму б не зрабіць зараз тое ж самае, але больш сістэмна і з сапраўднай патрэбай для сябе?

5. Мой узровень яшчэ такі слабы, што нават не варта спрабаваць размаўляць і пісаць на замежнай мове

За гэтым стаіць часцей за ўсё страх зрабіць памылку, быццам бы ўсе вакол толькі і чакаюць адпаведнай магчымасці, каб пакпіць з бедалагі. Усе мы з чагосьці пачыналі. Не робіць памылак толькі той, хто нічога не робіць. Таму лепей патроху спрабаваць выказвацца – простымі сказамі, няхай і з безліччу памылакі. Яшчэ памятаеце прыклад пра бег? Адразу ніхто не ставіць новыя рэкорды і не прабягае марафон. Так і на мове ніхто адразу не размаўляе як Цыцэрон.

6. Каб добра авалодаць мовай, трэба абавязкова пабываць у краіне, дзе на ёй размаўляюць

Гэта адзін з варыянтаў, але не адзіны. Тым больш, што кожны вывучае замежную мову дзеля пэўных мэтаў. То бок, не кожны абавязкова мае намер наведаць краіну вывучаемай мовы. Хтосьці хоча глядзець фільмы ў арыгінале, хтосьці марыць прачытаць улюбёную кнігу без слоўніка, а камусьці хопіць і асноўных ведаў і крыху прафесійнай лексікі, як чытаць навуковую літаратуру і падтрымліваць нескладаную гутарку. Гэта не тыя веды, якія немагчыма атрымаць на сваёй радзіме. Зусім іншая справа, калі паўстае жаданне стаць прафесійным перакладчыкам, бо трэба дасканала ведаць пэўную культуру і побыт. Але і тут можна напачатку абыйсціся без падарожжаў у краіну вывучаемай мовы.

7.  Я як сабака: усё разумею, але нічога не магу сказаць

І зноў страх зрабіць памылку. Што цікава, ён авалодвае далёка не толькі пачаткоўцамі. Мне сустракаліся людзі, якія вывучалі замежную мову шмат гадоў, вольна чыталі на ей, але чамусьці ўсё роўна баяліся гаварыць. Яны марудна падбіралі кожнае слова, каб толькі атрымаўся ідэальны сказ. Часцей за ўсё ён не атрымліваўся, бо яны запіналіся, пачыналі некалькі разоў зноў, чырванелі і замаўкалі на сярэдзіне сказу, так і не скончыўшы яго. Хочаце, каб здарыўся цуд? Пераадолейце першае засмучанне, потым будзеце дзівіцца раптоўнай красамоўнасці, якая так доўга чакала свайго часу. Калісьці я ўздыхнула з палёгкай, пераадолеўшы няўпэўненасць падчас гутаркі з сапраўднымі французамі. І нічога, патрэбныя слова ўспомніліся, нават калі і не адразу. У наступны раз усё атрымалася яшчэ больш нявымушана.

8. Той, хто жыў у краіне вывучаемай мовы, выдатна валодае ёй…

…калі прыкладаў намаганні вывучыць яе. Можна жыць некалькі месяцаў ці гадоў у іншай краіне і разумецца на англійскай ці ўвогуле жэстамі. “Сама” мова вывучыцца толькі ў дзіцячым узросце і толькі на працягу пэўнага часу. Дарослыя ўжо ўспрымаюць усё праз прызму сваёй роднай мовы, таму ім складаней успрыняць іншую. Прыклад таму – замежнікі, якія могуць жыць у краіне не адно дзесяцігоддзе і амаль што не валодаць мовай. Вывад: знаходжанне ў іншай краіне можа паскорыць працэс авалодання мовай, аднак не з’яўляецца абавязковай умовай яе дасканалага ведання.

9. Вывучыць мову самастойна немагчыма

У наш час інтэрнэту самастойна нельга вывучыць толькі нейкую занадта экзатычную мову вельмі далёкай краіны, носьбітаў якой можна пералічыць па пальцах. Анлайн-курсы, відэа, падкасты, форумы, інтэрактыўныя практыкаванні, аўдыёкнігі – толькі лянівы не карыстаецца такой разнастайнасцю. Канешне, самастойнае навучанне патрабуе дысцыпліны і паслядоўнасці, ды і напачатку складана знайсці менавіта “сваю” методыку. Сапраўды, самастойнае навучанне складаней, але хто хоча, той дабіваецца пастаўленых мэтаў. Некаторым лягчэй займацца з настаўнікам індывідуальна ці ў групе, што, аднак, з’яўляецца асновай і не адмяняе неабходнасць самастойнай працы.

10. Носьбіт мовы – найлепшы настаўнік

Напэўна, некаторыя з вас маюць знаёмых замежнікаў, якія вывучаюць вашу родную мову. Часам яны могуць задаваць такія пытанні, што нават адразу і не адкажаш. Чаму ў нашай мове нешта так, а не гэтак? А хто яго ведае, чаму…Бо ўсе так кажуць! Знаёмая сітуацыя? Справа ў тым, што носьбіты мовы часцей за ўсё не ўсведамляюць сваю мову як складаную сістэму. Ім гэта і не патрэбна, бо яны вольна валодаюць ёй, для іх яна толькі інструмент. Каб нешта даходліва патлумачыць, трэба добра разумець з’яву і ўмець гаварыць проста пра складанае. Таму далёка не кожны носьбіт мовы можа быць добрым настаўнікам, як і не кожны добры настаўнік – носьбіт мовы.

adukacyja.info